Visste du dette om norsk bunadsølvtradisjon?
Sølv har lenge vore brukt som materiale i smykke. I Egypt har dei funne sølvsmykke som er rundt 6000 år gamle. Den eldste referansen til sølv i Norge er frå 1518, då ein ”bondering” laga av ein lokal gullsmed vart nemnt i rekneskapen til Bergenhus festning.
Det var vanleg å tru at gull og sølv verna mot vonde makter. Spedbarn fekk ofte små søljer, amulettar og skeier nettopp på grunn av denne overtrua. Ein kunne og binda inn ein sølvmynt i kleda som barnet hadde på seg. Dette finn me også igjen hjå samane, som ofte festar ein sølvknapp på band i drakta si. Det vart også hevda at det å gå med sølv, bringa deg lukke.
Meir vanleg var det sjølvsagt å gå med sølv for å pynta seg. Gullsmedar vart organiserte i laug både i Bergen (frå 1568) og Oslo (frå ca. 1600), og ingen andre hadde lov til å utføra gullsmedarbeid. I 1839 vart denne ordninga oppheva, og dermed fekk mange på landsbygda seg ei god bi-inntekt frå gullsmedarbeidet.
Mange av gullsmedane reiste rundt i landet og hadde med seg eigne modellar. Slike modellar er bevarte frå mange kantar av landet, og har vore til inspirasjon for gullsmedar i dag. I nokre delar av landet er mange ulike modellar bevarte, og desse distrikta har difor ofte stor valfridom når det gjeld bunadsølv. I område der det manglar funn som viser korleis draktsølvet såg ut, er det enten laga nytt sølv, eller ein har henta inspirasjon frå naboområda.
